Η μνήμη υπάρχει στο μυαλό μας; Είναι νοητική διεργασία ή μήπως έχει υλική υπόσταση; Γίνεται κάτι άυλο να είναι συνέχεια παρόν; Τη μνήμη την αισθανόμαστε; Τη βλέπουμε; Τη μυρίζουμε; Τι από όλα αυτά που θυμάμαι είναι αλήθεια και τι ψέμα; Το έζησα αυτό ή το φαντάστηκα; Κατοικώ σε έναν χώρο σημαίνει ότι θυμάμαι; Τότε πως γίνεται να θυμάμαι κάτι που δεν έζησα; Κρύβουν οι τόποι μνήμες; Κι αν ναι, εγώ γιατί δεν θυμάμαι κάτι;
Η παρούσα ερευνητική εργασία επιχειρεί να διερευνήσει την έννοια της μνήμης ως πρωτογενές στοιχείο της ανθρώπινης νόησης και ύπαρξης μέσα από τις χωρικές της υποστυλώσεις στην ατομική και στη συλλογική σφαίρα. Η εργασία εκκινεί από την διάκριση του φιλοσόφου Paul Ricoeur, ο οποίος ταξινομώντας τις θεωρητικές παραδόσεις που εξέτασαν το φαινόμενο της αναμνηστικής λειτουργίας από την αρχαιότητα και έπειτα διέκρινε δύο σχολές: την «παράδοση του εσωτερικού βλέμματος» και εκείνη του «εξωτερικού βλέμματος». Λαμβάνοντας σαν αφετηρία σκέψης αυτή τη διάκριση μελετάται η πόλη και τα μνημεία ως μια «εξωτερική» ανάγνωση της μνήμης για να καταλήξουμε στην «εσωτερική» ή προσωπική ανάγνωση της μνήμης που έχει αποκτήσει ο άνθρωπος στο χώρο του σπιτιού των παιδικών χρόνων. Γίνεται ουσιαστικά μια από τα έξω προς τα μέσα, ή από το γενικό στο ειδικό ανάγνωση των πεδίων της μνήμης που καθορίζουν την ανθρώπινη υπόσταση και το παρόν που βιώνει.
Η εργασία ακολουθεί μια συγκεκριμένη συλλογιστική πορεία, η οποία μέσα από μια ροϊκή αφήγηση προσπαθεί να διερευνήσει την περίπλοκη έννοια της μνήμης και του χώρου.Στο πρώτο κεφάλαιο γίνεται μια εννοιολογική εισαγωγή στο ζήτημα της μνήμης και του τόπου, εστιάζοντας κυρίως στη διττή φύση και των δύο. Στο δεύτερο κεφάλαιο εκκινούμε από τη μελέτη της πόλης και της συλλογικής μνήμης μέσα από τα γραπτά του Aldo Rossi. Έπειτα, εστιάζουμε στη μελέτη των μνημείων. Στο τρίτο κεφάλαιο, αντιπαραβάλλουμε στην έννοια του μνημείου αυτή του «κατοικημένου μνημείου» για να καταδείξουμε ότι η κατοίκηση και το βίωμα είναι άρρηκτα συνδεδεμένα με την έννοια της μνήμης. Τέλος, εστιάζουμε στα παιδικά χρόνια και στο κατεξοχήν κατοικημένο μνημείο της ανθρώπινης ύπαρξης που είναι το σπίτι των παιδικών χρόνων, μέσα από τα γραπτά του Gaston Bachelard. Η εργασία κλείνει συνειρμικά, με την «Κατ’ Αναλογία Πόλη» του Aldo Rossi, η οποία αποτελεί την τομή της ατομικής και της συλλογικής μνήμης, εκφρασμένη μέσα από την αρχιτεκτονική δημιουργία.
Εικόνα 1. ResearchBlueprint // Σχεδιάγραμμα έρευνας
Εικόνα 2. Μaterial isscatteredinmemorieswhilesomethingsseemfadedaswedonotexactlyrecallthem // Το «υλικό» είναι διάσπαρτο στις αναμνήσεις, ενώ κάποια πράγματα φαντάζουν ξεθωριασμένα καθώς δεν τα ανακαλούμε ακριβώς
Εικόνα 3. History, individualmemoryandcollectivememories //Η ιστορία, η ατομική μνήμη και οι συλλογικές μνήμες
Εικόνα 4. Subjectsofmemory, self, thefamiliarpeople, thecollectives //Τα υποκείμενα της μνήμης, ο εαυτός, οι οικείοι και οι συλλογικότητες
Εικόνα 5. Geniuslociistheenergy, theatmosphereoftheplace, thatemanatesfromtheplaceitselfbutalsotheconstructionsthatmakeitrecognizable, itismoreofafeelingthanvisiblereality// Το πνεύμα του τόπου, είναι η ενέργεια, η ατμόσφαιρα του τόπου που αναβλύζει από τον ίδιο τον τόπο αλλά και τις κατασκευές που τον κάνουν αναγνωρίσιμο, είναι περισσότερο αίσθηση παρά ορατή πραγματικότητα.
Εικόνα 6. AldoRossi, CittaAnaloga_ Κατ’ Αναλογία Πόλη
Εικόνα 7. Τα ντουλάπια της μνήμης και της φαντασίας
Εικόνα 8. Ηαναπαραγωγήτηςατομικήςμνήμης_Randy Mora “The guardian and the observer”
Εικόνα 9. Το μνημείο αν και τίθεται στο επίκεντρο ως η πιο αξιοσημείωτη έκφραση της μνήμης, η σχέση χώρου και μνήμης αρθρώνεται μέσω της εμπειρίας
Εικόνα 10. Ο άνθρωπος στις εναλλαγές ηρεμίας και κίνησης ενοφθαλμίζεται το ενέργημα του κατοικείν το οποίο έχει τις δικές του πολικότητες: να διαμένεις και να μετακινείσαι, να μένεις κάτω από μια στέγη, να διαβαίνεις ένα κατώφλι και να βγαίνεις έξω
Εικόνα 11. Η απομάκρυνση ενός από τα 1320 αγάλματα του Leninστην Ουκρανία
Ολόκληρη η εργασία βρίσκεται σε αυτόν τον σύνδεσμο
https://issuu.com/selenats/docs/tsoukala_selena-eleni_ereunitiki_2020
