ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚH& ΨΥΧΙΑΤΡΙΚH

ARTICLES

24ΝΟΕ 2020
# TITLE: ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚH& ΨΥΧΙΑΤΡΙΚH
# STUDENTS: Γκέγκα Σοφία - Ελισάβετ
# SUPERVISOR: Φανή Βαβύλη | Ομότιμη Καθηγήτρια - Κονταξάκης Δημήτριος | Eπίκουρος Kαθηγητής
# DATE: 2020
# COURSE: Ερευνητική εργασία
# SCHOOL / DEPARTMENT: Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Πολυτεχνική Σχολή, Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών

Ή ψυχιατρική, από την πρώτη εμφάνιση της, αντανακλάει ισχυρές συνδέσεις με την αρχιτεκτονική, καθώς το θεραπευτικό άσυλο αποτέλεσε τον κατ ́ εξοχήν τόπο της πρακτικής άσκησης και της θεωρητικής εξέλιξης της. Ειδικότερα, το θεραπευτικό άσυλο ως ένα ίδρυμα εγκλεισμού και τόπου άσκησης της πειθαρχικής εξουσίας, εξασφάλισε για αιώνες την απόκλιση, του ανθρώπινου σώματος για τη σύσταση πεδίων γνώσης, νομιμοποιώντας τις ισχύουσες πρακτικές εξουσίας. Ωστόσο, η σύγχρονη «απεδαφικοποίηση» της εξουσίας και της οικονομίας από στατικούς, εντοπισμένους οριοθετημένους χώρους καθώς και η αμφισβήτηση της καταλληλόλητας του ασύλου ως θεραπευτικού χώρου, στο πλαίσιο της ευρύτερης ψυχιατρικής μεταρρύθμισης, οδήγησαν αναπόφευκτα στη μετάθεση της ψυχιατρικής θεραπευτικής πράξης από το κλειστό, στο ανοιχτό κοινωνικό περιβάλλον και στην κατάργηση του ιδρυματικού θεσμού.

Ή εργασία αυτή αφορά στην επιστήμη της ψυχιατρικής σε συνάρτηση με τους χώρους στέγασης της. Ο εγκλεισμός, η πειθαρχία και η τιμωρία είναι έννοιες στενά συνδεδεμένες με την τρέλα, από την αρχαιότητα ακόμα. Ο εγκλεισμός της τρέλας γίνεται μέσα στα άσυλα, ίχνη των οποίων συναντάμε μέχρι και σήμερα. Στις αρχές του 18ου αιώνα μια νέα επιστήμη, η ψυχιατρική αναλαμβάνει τη θεραπεία της τρέλας, την οποία μετονομάζει σε ψυχική ασθένεια. Για χρόνια οι ψυχικά ασθενείς εγκλείονται μέσα στα άσυλα και γίνονται αντικείμενα μελέτης και απομονώνονται από την κοινωνία γιατί θεωρείται ότι αποτελούν κίνδυνο για αυτήν. Επιπλέον, τιμωρούνται για την ίδια την ψυχική του κατάσταση με πολλούς και διαφορετικούς τρόπους καταστολής.

Στα μέσα του 20ου αιώνα δημιουργούνται τα πρώτα κινήματα αμφισβήτησης της ψυχιατρικής. Πρόκειται για τα κινήματα της αντί ψυχιατρικής και της δημοκρατικής ψυχιατρικής, τα οποία επιτέθηκαν στην ισχύουσα καταναγκαστική, βιολογική και ιδρυματική ψυχιατρική και ανέπτυξαν υπηρεσίες μέσα στην κοινότητα, οι οποίες βασίστηκαν σε εθελούσιες ψυχολογικές προσεγγίσεις.

Τα κινήματα αυτά αποτέλεσαν την αρχή για μια προσπάθεια συνολικής αλλαγής της ψυχιατρικής. Από τη δεκαετία του 1960, η ψυχιατρική βρίσκεται σε μια διαρκή φάση μετάβασης. Στην Ελλάδα, αφορμή για την ψυχιατρική μεταρρύθμιση αποτέλεσε το σκάνδαλο της Λέρου την δεκαετία του 1980, όπου και ξεκίνησε η συζήτηση για την δημιουργία εναλλακτικών δομών μέσα στην κοινότητα. Στο πλαίσιο αυτής της εργασίας θα ερευνηθεί η εξέλιξη της ψυχιατρικής επιστήμης σε συνάρτηση με

τις κτιριακές υποδομές που δημιούργησε, λαμβάνοντας υπόψη το πολιτικό και κοινωνικό πλαίσιο της εκάστοτε εποχής.