Το τραυματικό παρελθόν, του πρώτου μισού του περασμένου αιώνα, γεννημένο από ιστορικά γεγονότα σχετικά με κάθε είδος μαζικής απώλειας, απασχόλησε και απασχολεί τη σύγχρονη δυτική σκέψη, φέρνοντας στην επιφάνεια τις έννοιες της μνήμης, της ιστορίας και των τόπων που τις υποδέχονται. Η κοινωνιολογική διάσταση της μνήμης, προσεγγίζεται ως η μετουσίωση σε πράξη δημιουργικής αναδόμησης του υποκειμενικού – ατομικού χρόνου, το σύνολο των οποίων συνθέτει την ιστορική σχηματοποίηση του κοινωνικού. Οι έννοιες του παρελθόντος και του παρόντος και η μεταξύ τους αλληλεπίδραση αποτελούν ουσιαστικό στοιχείο αντίληψης του χρόνου, επιδρώντας καθοριστικά στη δημιουργία, κατανόηση, ανάκληση και ενεργοποίηση της μνήμης. Ωστόσο, η τελευταία δεν νοηματοδοτείται μόνο εντός ενός συγκεκριμένου χρονικού περιβάλλοντος αλλά και χωρικού, εμπεριέχοντας μνήμες εγκλωβισμένες, αγκιστρωμένες ή και συνεχώς μεταβαλλόμενες, επηρεάζοντας ταυτόχρονα το βαθμό στον οποίο αυτή συμβάλλει στη συγκρότησή του. Στην προσπάθεια κατανόησης του τραυματικού παρελθόντος, προκειμένου να αποφευχθεί η επανάληψή του, κρίνεται αναγκαία η διερεύνηση της σχέσης της μνήμης με την ιστορία, ως την επιστήμη συνέχειας της ζωής και εξήγησης της μεταβολής. Η παραπάνω σχέση αποτυπώνεται και μορφοποιείται στον κοινωνικό χώρο, επιδρώντας αναδραστικά σε αυτόν, μέσα από τη συγκρότηση τόπων μνήμης, με το μουσείο να κατέχει εξέχουσα θέση. Ειδικότερα, το μουσείο μνήμης, όχι ένα ιστορικό κτίριο, αλλά ένα κτίριο που προσπαθεί να διαχειριστεί την ιστορία, μέσα από την αφήγηση και σωματοποίηση μνημονικών δραστηριοτήτων, κατανοείται ως ο τόπος αφηγήσεων και βιωμάτων της μνήμης. Υλικές εκφάνσεις αντικειμένων και μαρτυριών, αποσκοπώντας στην εξωτερίκευσή τους, δεν τοποθετούνται απλά στο χώρο, αλλά τον δημιουργούν. Εποπτικά, τέσσερα υπό μελέτη μουσεία μνήμης, το YadVashemholocaustmemorialmuseum στην Ιερουσαλήμ, εδαφοποιημένο, αποσιωπώντας την παρουσία του, το Holocaustmemorialmuseum στην Ουάσιγκτον, ως μία προσπάθεια ενσωμάτωσης στα περιβάλλοντα κτίρια, το Jewishmuseum στο Βερολίνο, ως ένας παράλογος δυναμικός τεθλασμένος όγκος και το Imperialwarmuseum στο Μάντσεστερ, ως μία ηχηρή παρέμβαση κυρτών και κοίλων αιχμηρών επιφανειών, αποτελούν την υλική παρουσία της απουσίας, συμπυκνώνοντας τον τραγικό για την ανθρωπότητα ιστορικό εκείνο χρόνο, στο εκάστοτε πεδίο του το καθένα. Αφηγηματικά και επιτελεστικά μέσα, ως απόρροια των αρχιτεκτονικών αποφάσεων ένταξης, πρόσβασης, μορφολογίας, τυπολογίας, λειτουργίας, τεχνολογίας κατασκευής, συνολικής μουσειακής εμπειρίας, με προδιαγεγραμμένες κινήσεις κυκλοφορίας, σκοτεινές αίθουσες με απουσία φυσικού φωτός, κλειστοφοβικοί εκθεσιακοί χώροι, επικλινή δάπεδα διεγείρουν  το σώμα και το μυαλό, ενεργοποιούν τις αισθήσεις,  προκαλούν και εμπλέκουν συναισθηματικά τους επισκέπτες, τους καθιστούν αυτόπτες μάρτυρες, οδηγώντας προς μία εσωτερική αναζήτηση. Επιχειρούν να μεταφέρουν μία συγκινησιακή αντίληψη και ένα συνολικό βίωμα μνημονικών δεδομένων, μία σύνθεση ή ανασύνθεση όλων εκείνων των ικανών στοιχείων σε ένα μοναδιαίο αποτέλεσμα, δίχως απλώς να συμβολίζουν ή να αλληλοπαραθέτουν, μία ολοκληρωμένη μουσειολογική εμπειρία περιήγησης. Η μνήμη, η ιστορία, ο τόπος, η αρχιτεκτονική, η περίτεχνη σύμπλεξή τους, με σκοπό την ιχνογράφηση των αλληλεπιδράσεών τους, αποτελούν πάντα ένα επίκαιρο ζήτημα της κοινωνικής πραγματικότητας.