Ο Αντρέας Παπαλλάς γεννήθηκε στη Λάρνακα και αποφοίτησε από το University of Sheffield (2013) και το University of Cambridge (2016) με MPhil in Architecture and Urban Design. Εργάστηκε στο Λονδίνο και υπήρξε επισκέπτης ερευνητής στο Πανεπιστήμιο Κύπρου και στο Centre for Urban Conflicts Research. Εργάζεται σε αρχιτεκτονικό γραφείο στην Λάρνακα και είναι παράλληλα επιστημονικός συνεργάτης στο Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου.
#1 Πες μας λίγα λόγια για το αρχιτεκτονικό σου υπόβαθρο;
Οι σπουδές μου στην αρχιτεκτονική ξεκίνησαν στο University of Sheffield το 2010. Το ακαδημαϊκό περιβάλλον στο Sheffield School of Architecture (SSoA) ήταν ιδανικό για να αναπτύξω κοινωνικό ενδιαφέρον σε σχέση με τον ρόλο της αρχιτεκτονικής ανάμεσα σε καθηγητές και μαθητές με παρόμοιες ανησυχίες και ενδιαφέροντα. Αξέχαστες θα μου μείνουν οι διαλέξεις ιστορίας και θεωρίας από τον Peter Blundell Jones στο 1ο χρόνο αλλά και η μοναδική θέα από τα studio του Arts Tower. Η επιθυμία μου να προχωρήσω σε ένα μεταπτυχιακό που συνδύαζε θεωρία, έρευνα και αστικό σχεδιασμό με οδήγησε στο MPhil in Architecture and Urban Design που πρόσφερε το University of Cambridge. Η ευκαιρία να διεκπεραιώσουμε τα δικά μας project, η ελευθερία αποφάσεων αλλά και η αντιμετώπιση μας σαν ερευνητές παρά σαν μαθητές, έκαναν το Cambridge Design Research Studio κάτι περισσότερο από ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα: μια ομάδα ανθρώπων με μοναδικά ενδιαφέροντα, διαφορετικό παρελθόν, εμπειρίες και δεξιότητες αλλά που τους χαρακτηρίζει κοινή δίψα για γνώση και αριστεία. Είναι δύσκολο να ξεχωρίσω μια προσωπικότητα που με επηρέασε αλλά θα ήταν παράληψη μου να μην αναφερθώ στην Ingrid Schroder, η οποία ήταν όχι απλά η συντονίστρια του μεταπτυχιακού μου, αλλά στην ουσία η καρδιά και η ψυχή του. Οι σχεδόν καθημερινές συζητήσεις μας για την αρχιτεκτονική, την οικονομία, την πολιτική και άλλα ευρύτερου ενδιαφέροντος θέματα, με έχουν επηρεάσει καταλυτικά και με έχουν διαμορφώσει ως ερευνητή και ως χαρακτήρα. Επίσης αξέχαστες και εξίσου σημαντικές ήταν οι συζητήσεις μας με τον Richard Sennett στο σχεδόν κατανυκτικό περιβάλλον του Scroope Terrace οι οποίες έχουν συνδράμει σε μεγάλο βαθμό στην διπλωματική μου εργασία με τίτλο `Urban Rapprochement Tactics: Stitching Divided Nicosia`. Η εργασία αυτή μου έδωσε την ευκαιρία να χρησιμοποιήσω το παράδειγμα της Λευκωσίας και μέσα από την έρευνα να αναφερθώ σε φλέγοντα θέματα όπως η διαφορετικότητα και ο ρατσισμός στα πλαίσια μιας Ευρώπης (και κόσμου) που αλλάζει, παρουσιάζοντας το θέμα σε συνέδρια στο San Francisco, Λευκωσία, Λονδίνο και Cambridge.
#2 Ποιό ήταν το επόμενο βήμα μετά το πτυχίο και πώς κατέληξες στη συγκεκριμένη επιλογή; Πες μας λίγα λόγια γι` αυτό.
Στο χρονικό διάστημα 12 μηνών που μεσολάβησε μεταξύ του πτυχίου και μεταπτυχιακού, έχω δουλέψει στο Λονδίνο στο γραφείο των MSMR Architects όπου έχω ασχοληθεί με έργα οικιστικής και μικτής χρήσης σε διάφορα στάδια υλοποίησης. Παράλληλα, μαζί με δύο συμφοιτητές από το SSoA με τους οποίους μοιραζόμαστε τις ίδιες ανησυχίες για κοινωνικού ενδιαφέροντος θέματα αρχιτεκτονικής και μεγάλης κλίμακας αστικές παρεμβάσεις και πολιτικές, τον Simeon Shtebunaev και τον Zak Nicoll, αποφασίσαμε να λάβουμε μέρος στον διαγωνισμό του UN Habitat: Urban Revitalization of Mass Housing. Η πρόταση μας `Reform | Gleadless Valley` κέρδισε το 1ο βραβείο σε εθνικό επίπεδο και το 2ο βραβείο σε Ευρωπαϊκό επίπεδο. Μετά το μεταπτυχιακό, αποφάσισα να αφιερώσω χρόνο για να εξερευνήσω τα πραγματικά μου ενδιαφέροντα και τρόπους να χρησιμοποιήσω τις δεξιότητες που ανέπτυξα και τις γνώσεις που απέκτησα. Με βάση την Λάρνακα και το οικογενειακό γραφείο Παπαλλάς & Ιωαννίδου Αρχιτέκτονες, συνεργάζομαι με το Τμήμα Αρχιτεκτονικής του Πανεπιστημίου Κύπρου στην Λευκωσία και με το Τμήμα Πολυμέσων και Γραφικών Τεχνών του Τεχνολογικού Πανεπιστημίου Κύπρου (ΤΕΠΑΚ) στην Λεμεσό. Στο ΤΕΠΑΚ ασχολούμαι με την διαχείριση του Ευρωπαϊκού προγράμματος NOTRE (Network for Social Computing Research) και την συγγραφή νέων προγραμμάτων που αφορούν πρακτικές κοινωνικής καινοτομίας και δημιουργία μονάδων υποδομής.
#3 Τι δυσκολίες αντιμετώπισες και τι ευκαιρίες είχες βάσει αυτών των επιλογών σου;
Όπως και πολλοί άλλοι απόφοιτοι της αρχιτεκτονικής, έτσι κι εγώ προσγειώθηκα κάπως απότομα στην πραγματικότητα της πρακτικής της αρχιτεκτονικής. Θεωρώ ότι δεν υπάρχει καμία υπερβολή όταν αναφέρεται από πολλούς ότι υπάρχει χάσμα μεταξύ εκπαίδευσης και πράξης στην αρχιτεκτονική. Στο πανεπιστήμιο μας δόθηκε η ευκαιρία να εξερευνήσουμε σε μεγάλο βάθος θέματα που έχουν σαν βάση κοινωνικό και πολιτικό υπόβαθρο συνδυάζοντας την αρχιτεκτονική με πηγές κοινωνιολογίας, ψυχολογίας ή ανθρωπολογίας – κάτι που δεν είναι εντελώς ασυνήθιστο στο ακαδημαϊκό περιβάλλον. Ενδεικτικά μερικά θέματα με τα οποία ασχολήθηκε το Cambridge Design Research Studio ήταν η αντιμετώπιση φυσικών καταστροφών όπως ο σεισμός στο Nepal, ο στρατηγικός σχεδιασμός δομών διαχείρισης της χονδρικής αγοράς του Hong Kong και ο σχεδιασμός ενός περιεκτικού μοντέλου εντατικής γεωργίας στην Αλμερία. Στην πραγματικότητα τα θέματα με τα οποία ασχοληθήκαμε, παρόλο ότι είναι πολύ σημαντικά και ενδιαφέροντα και έχουν διεκπεραιωθεί με ψηλής ποιότητας έρευνα, δεν είναι θέματα που θα συναντήσει εύκολα ένας νέος αρχιτέκτονας τουλάχιστο στον χώρο της Κύπρου. Αυτές οι πραγματικότητες φανερώνουν περισσότερα για τον ρόλο του αρχιτέκτονα, την αντιμετώπιση του από την κοινωνία και τις προοπτικές παρέμβασης του, παρά για την εκπαίδευση του. Είναι ακριβώς αυτή την πραγματικότητα που ένας από τους συμφοιτητές μου είχε υπόψη του όταν εύστοχα είχε θέσει το εξής ερώτημα σε άρθρο του: έχουμε σχολεία αρχιτεκτονικής ή σχολεία αρχιτεκτόνων; Είναι αλήθεια ότι η αρχιτεκτονική παιδεία είναι σαφώς ευρύτερη και ακαδημαϊκά πιο ενδιαφέρουσα από την επαγγελματική πράξη της αλλά παράλληλα πιστεύω ότι τα εφόδια που έχουμε πάρει μπορούν να μας υποστηρίξουν σε ποικίλα επαγγέλματα και σε διάφορους ρόλους. Με βάση την πεποίθηση μου αυτή ένιωσα την ανάγκη να διευρύνω τους επαγγελματικούς μου ορίζοντες και έτσι άδραξα την ευκαιρία για να πειραματιστώ πέρα από την πρακτική της αρχιτεκτονικής, με αφετηρία την συνεργασία μου με τον Αντώνη Στυλιανού, δημιουργώντας το «mesh spatial design studio» όπου συνυπάρχει η αρχιτεκτονική με την τέχνη και την τεχνολογία. Παράλληλα ανέλαβα τον ρόλο επιστημονικού συνεργάτη στο Τμήμα Πολυμέσων και Γραφικών Τεχνών του ΤΕΠΑΚ. Η δυσκολία πλέον δεν εναπόκειται στην γεφύρωση του χάσματος μεταξύ ακαδημαϊκής αρχιτεκτονικής και πράξης αλλά στην διαχείριση των διαφόρων ευκαιριών που παρουσιάζονται.
#4 Με τι ασχολείσαι σήμερα και πώς θεωρείς πως συνδέεται με την ως τώρα πορεία σου; Πόσο ικανοποιημένος είσαι από αυτό και πόσο κοντά πλησιάζει σε αυτό που φανταζόσουν ως αρχιτεκτονικό έργο;
Ασχολούμαι καθημερινά με την αρχιτεκτονική στην πρακτική και την ευρύτερη μορφή της και θα μπορούσα πιο συγκεκριμένα να καθορίσω την κατανομή της καθημερινότητας μου σε τρείς ενότητες. Η πρώτη ενότητα είναι αυτό που θα φανταζόταν κάποιος ότι είναι ο κλασσικός τρόπος επαγγελματικής άσκησης της αρχιτεκτονικής: δηλαδή ο σχεδιασμός και η επίβλεψη της κατασκευής κτιρίων μέσω της πρακτικής μου στο οικογενειακό γραφείο, Παπαλλάς & Ιωαννίδου Αρχιτέκτονες. Αυτή η ενότητα συνδέεται με την εμπειρία μου στο εξωτερικό και περιλαμβάνει παρουσιάσεις σε πελάτες, σχεδιασμό και επεξεργασία ψηφιακών μοντέλων καθώς και επισκέψεις σε έργα υπό κατασκευή. Η δεύτερη ενότητα είναι παρεμφερής καθώς συνδυάζει την πρακτική του σχεδιασμού κατασκευής με την ερευνητική διάσταση. Αναφέρομαι στο «mesh spatial design studio`, μέσω του οποίου προσπαθούμε με παρεμβάσεις και installations να δημιουργήσουμε ερωτήματα τα οποία συνδέουν το δίπτυχο χώρος-κοινωνία με την έννοια της ταυτότητας. Είναι σημαντικό για μας ότι στα πρώτα μας βήματα με την πρότασή μας για την Κυπριακή συμμετοχή στην Μπιενάλε Βενετίας «emergent marginalia», είχαμε επιλεγεί για το shortlist, ενώ πρόσφατα έχουμε επιλεγεί για να συμμετέχουμε στο «theYard.Residency.17» με διοργανωτή το MITOS Centre for Performing Arts. Με την συμμετοχή μας αυτή θα έχουμε την ευκαιρία να παρουσιάσουμε ένα installation και μια συζήτηση με θέμα την ανάπτυξη και συντήρηση της πόλης στο χώρο του Παλιού Ξυδάδικου στην Λεμεσό στις αρχές Φεβρουαρίου 2017. Οι ιδέες πίσω από τις προτάσεις του «mesh spatial design studio» για μένα έχουν τις ρίζες τους στο Cambridge όπου είχα την ευκαιρία να αναπτύξω τις δικές μου απόψεις για την σχέση χώρου-κοινωνίας και ταυτότητας μέσω της διπλωματικής μου εργασίας. Η τρίτη ενότητα έχει σχέση με τον ρόλο μου ως επιστημονικός συνεργάτης στο ΤΕΠΑΚ υπό την καθοδήγηση του Παναγιώτη Ζαφείρη, όπου έχω το ρόλο του συντονιστή του Ευρωπαϊκού προγράμματος NOTRE και παράλληλα συγγράφω προτάσεις χρηματοδότησης για νέα προγράμματα τα οποία εντάσσονται στο πλαίσιο του Τμήματος Πολυμέσων και Γραφικών Τεχνών, αλλά έχουν βάση το υπόβαθρο μου τόσο ως βοηθός ερευνητής στο Centre for Urban Conflicts Research στο Cambridge (υπό την καθοδήγηση της Wendy Pullan) αλλά και ως επισκέπτης ερευνητής στο Τμήμα Αρχιτεκτονικής του Πανεπιστημίου Κύπρου (υπό την καθοδήγηση της Νάντιας Χαραλάμπους). Έχω αναφερθεί και προηγουμένως στο χάσμα που υπάρχει μεταξύ της εκπαίδευσης και της πράξης στον τομέα της Αρχιτεκτονικής αλλά σίγουρα εντοπίζω ότι στην δική μου περίπτωση ο συνδετικός κρίκος μεταξύ των δυο, είναι ο διαχειριστικός και συντονιστικός ρόλος του αρχιτέκτονα ή ερευνητή και ο συνδυασμός των διαφόρων ειδικοτήτων, επαγγελμάτων και φορέων. Αυτό το έχω διαπιστώσει πολύ σύντομα στο μικρό χρονικό διάστημα που βρίσκομαι στην Κύπρο μετά την ολοκλήρωση των σπουδών μου και εδώ κατά την άποψη μου βρίσκεται και η αξία του `αρχιτεκτονικού έργου`, είτε αυτό είναι πρακτικό, είτε ερευνητικό είτε θεωρητικό.
#5 Τι θα συμβούλευες κάποιον που θέλει να ακολουθήσει τα βήματά σου;
Θεωρώ ότι στην ηλικία που είμαι είναι δύσκολο να δώσω συμβουλές, παρόλα αυτά μπορώ να αναγνωρίσω μερικά στοιχεία και χαρακτηριστικά τα οποία μου φάνηκαν χρήσιμα στην μέχρι τώρα πορεία μου. Η αρχή και η βάση της μέχρι σήμερα πορείας μου είναι η συνεχής ανάγκη για βελτίωση και η προσήλωση στους στόχους μου, γεγονός το οποίο θα μπορούσα να χαρακτηρίσω ως καθοριστικό για την οποιαδήποτε εξέλιξη της επαγγελματικής και ακαδημαϊκής πορείας. Η συνεχής προσπάθεια για το καλύτερο αποτέλεσμα ανεξάρτητα από το φόβο της αποτυχίας, παρόλο του ότι ακούγεται κλισέ, διακατέχει την καθημερινότητά μου. Είτε αυτή η προσπάθεια είναι για την επίλυση του σχεδιασμού ενός έργου, είτε για χρηματοδότηση ενός προγράμματος ή μιας έκθεσης, η πιθανότητα της αποτυχίας γίνεται σύμμαχος και ενδυναμώνει τις προσπάθειες προς το στόχο. Το τρίτο το οποίο έρχεται σαν συνέχεια, είναι η εξερεύνηση και ο πειραματισμός. Πειραματισμός σε νέες μεθόδους και εξερεύνηση σε άλλα πεδία. Πολλές φορές αυτό που έψαχνα δεν βρισκόταν στην αρχιτεκτονική θεωρία ή μέθοδο αλλά σε συζητήσεις και επαφές με κοινωνιολόγους, μουσικούς, καλλιτέχνες κτλ. Το πραγματικό ενδιαφέρον στα θέματα με τα οποία έχω ασχοληθεί προκύπτει όχι όταν βρίσκω τις απαντήσεις στα ερωτήματα που έχω θέσει αλλά όταν μέσα από την προσπάθεια προκύπτουν νέα ερωτήματα και νέα θέματα προς συζήτηση. Καταλήγοντας, θεωρώ χρήσιμο να αναφέρω ότι ο καθένας παίρνει τις αποφάσεις του και χαράζει την πορεία του με τρόπο μοναδικό. Είναι αυτή η μοναδικότητα των ατόμων του συνόλου, είτε αυτό ονομάζεται αρχιτεκτονική κοινότητα ή ευρύτερη κοινωνία, που δημιουργεί μοναδικές ευκαιρίες αλληλεπίδρασης, συνεργασίας και δημιουργίας.
Περαιτέρω διευκρινίσεις / Further details:
