Πώς μπορεί η δυναμική του αγροτικού τομέα να αναζωογονήσει τη διάδραση μεταξύ αστικού και αγροτικού στοιχείου στις μικρές πόλεις, με κοινωνικά, περιβαλλοντικά και οικονομικά βιώσιμο τρόπο;
Αναζητώντας την απάντηση στο παραπάνω ερώτημα, αυτή η διπλωματική εργασία προσεγγίζει τα σχεδιαστικά ζητήματα μέσω της έρευνας. Στόχος είναι η παραγωγή ενός τυπολογίου παρεμβάσεων, σχεδιαστικών και στρατηγικών, προς χρήση σε έργα βιώσιμης διασύνδεσης μεταξύ μικρού μεγέθους πόλεων και των αγροτικών τους περιχώρων.
Εν μέσω των οικονομικών και υγειονομικών κρίσεων που δοκιμάζουν σκληρά την ανθεκτικότητα των μεγάλων μητροπολιτικών περιοχών, η συγκεκριμένη εργασία στοχεύει στην ανάδειξη και αξιοποίηση της λανθάνουσας δυναμικής του αγροτικού τομέα στις μικρές πόλεις, προκειμένου να προωθηθούν πιο ελκυστικά, βιώσιμα και ανταγωνιστικά μοντέλα αστικότητας. Η παρατήρηση του πολυκεντρικού δικτύου της πόλης της Χαλκίδας και της αγροτικής της υπαίθρου, παρακίνησαν την εν λόγω έρευνα, με την πεποίθηση ότι τα ζητήματα και οι ευκαιρίες που εντοπίζονται στο πλαίσιο αυτής της ελληνικής πόλης είναι αρκετά απίθανο να μην εντοπίζονται και σε άλλες αντίστοιχες περιπτώσεις πόλεων, στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.
Έτσι, εκτεταμένη έρευνα της διεθνούς βιβλιογραφίας και πραγματοποιημένων έργων, ως μελέτες περιπτώσεων, τροφοδότησαν το σχεδιασμό ενός συστήματος προτεινόμενων παρεμβάσεων για την ενεργοποίηση της δυναμικής που κρύβεται σε αστικά κέντρα όπως η Χαλκίδα. Ένα τυπολόγιο σχεδιαστικών και στρατηγικών εργαλείων προτείνονται για κάθε ζώνη της χωρικής μετάβασης από το αστικό κέντρο μέχρι τη βαθιά αγροτική ύπαιθρο, διαμορφώνοντας ένα δίκτυο «δυναμικών κέντρων αστικής-αγροτικής διάδρασης» που συνδέονται μεταξύ τους με «συνεργαζόμενες ροές» (γράφημα.01). Επί αυτών προτείνεται και ένα στρατηγικό πλαίσιο για την αποτελεσματική διακυβέρνηση και εύρυθμη διαχείριση του συστήματος ως σύνολο.
Στη συνέχεια, η πόλη της Χαλκίδας χρησιμοποιείται ως πεδίο εφαρμογής και ελέγχου των προτάσεων. Απώτερος σκοπός είναι να διερευνηθεί αν οι προτεινόμενες παρεμβάσεις μπορούν στην πραγματικότητα να δημιουργήσουν ένα βιώσιμο τοπίο όπου οι αστικές και αγροτικές ποιότητες θα μπορούν να συνυπάρχουν αρμονικά, τόσο στον αστικό και αγροτικό χώρο όσο και στις ενδιάμεσες ζώνες, προσφέροντας αμοιβαία οφέλη στις τοπικές κοινωνίες και στο περιβάλλον.
Συνεπώς, το αρχικό ερευνητικό ερώτημα διαμελίζεται στους τρεις παρακάτω κατευθυντήριους στόχους αυτής της εργασίας:
ΣΤΟΧΟΣ 1 | Καθορισμός της υφιστάμενης δυναμικής
Ορισμός ενός «μοντέλου» πόλης που κρίνεται κατάλληλο για την εφαρμογή του προτεινόμενου οράματος (γράφημα.02).
ΣΤΟΧΟΣ 2 | Ενεργοποίηση της λανθάνουσας δυναμικής
Δημιουργία δυναμικών κέντρων διάδρασης, δηλαδή χώρων όπου πραγματοποιούνται συναλλαγές (προϊόντων, γνώσεων, υπηρεσιών, χρημάτων και ενέργειας) μεταξύ των αστικών και αγροτικών περιοχών και χώρων όπου αστικές και αγροτικές ποιότητες συνυπάρχουν. Παράλληλα, ενεργοποίηση συνεργαζόμενων ροών που συνδέουν τα παραπάνω κέντρα μεταξύ τους. Αυτές οι ροές είναι διαδικασίες που βασίζονται σε πόρους τόσο του αστικού όσο και του αγροτικού χώρου (γράφημα.03).
ΣΤΟΧΟΣ 3 | Έλεγχος των σχεδιαστικών εργαλείων μέσω της εφαρμογής
Εφαρμογή των προτάσεων στην πόλη της Χαλκίδας, ακολουθώντας τη χωρική αλληλουχία των εννέα καθορισμένων ζωνών επί της μετάβασης από τον αστικό στον αγροτικό χώρο (γράφημα.04, γράφημα.05) και κριτική αξιολόγηση των αποτελεσμάτων.
Μετά από την εφαρμογή του συστήματος των παρεμβάσεων, αναλυτικά σε ένα επιλεγμένο – αντιπροσωπευτικό τμήμα της Χαλκίδας (γράφημα.06) και με πιο στρατηγική αναγωγή στην έκταση όλου του Δήμου Χαλκιδέων (γράφημα.07), το βασικό κριτικό συμπέρασμα αφορά στο ζήτημα της μεταφοράς των προτάσεων σε άλλα πεδία εφαρμογής που αντιστοιχούν στο ορισμένο «μοντέλο» πόλης. Υπογραμμίζεται ότι σε κάθε περίπτωση είναι απαραίτητες ειδικές προσαρμογές των παρεμβάσεων και στρατηγικών προκειμένου να προφυλάσσεται η αυθεντικότητα των τόπων και η βιώσιμη αναζωογόνησή τους.
